مرجع عالی قدر آیت الله نوری همدانی

 

مصرف خمس
مسأله1830- خمس را بايد دو قسمت کنند : يک قسمت آن سهم سادات است ، بنابر احتياط واجب بايد با اذن مجتهد جامع الشرائط به سيّد فقير ، يا سيّد يتيم ، يا به سيّدي که در سفر درمانده شده ، بدهند و نصف ديگر آن سهم امام ( عليه السّلام ) است که در اين زمان بايد به مجتهد جامع الشّرائط بدهند ، يا به مصرفي که او اجازه مي دهد برسانند . ولي اگرانسان بخواهد سهم امام را به مجتهدي که از او تقليد نمي کند بدهد ، در صورتي به او اذن داده مي شود که بداند آن مجتهد و مجتهدي که از او تقليد مي کند ، سهم امام را به يک طور مصرف مي کنند .
مسأله1831- سيدّي که به او خمس مي دهند ، بايد فقير باشد ، ولي به سيدّي که در سفردر مانده شده ، اگر در وطنش فقير هم نباشد ، مي شود خمس داد .
مسأله1832- به سيدّي که در سفر درمانده شده ، اگر سفر او سفر معصيت باشد ؛ نبايد خمس بدهند .
مسأله1833- به سيدّي که عادل نيست مي شود خمس داد ولي به سيدّي که دوازده امامي نيست ، نبايد خمس بدهند .
مسأله1834- به سيدّي که معصيت کار است ، اگر خمس دادن کمک به معصيّت او باشد ؛ نمي شود خمس داد و به سيدّي هم که آشکارا معصيّت مي کند ، اگر چه خمس کمک به معصيّت او نباشد ؛ نبايد خمس بدهند .
مسأله1835- اگر کسي بگويد سيدّم ، نمي شود به او خمس داد ، مگر آنکه دو نفر عادل ، سيّد بودن او را تصديق کنند يا در بين مردم بطوري معروف باشد که انسان يقين يا اطمينان پيدا کند که سيّد است .
مسأله1836- به کسي که در شهر خودش معروف باشد که سيّد است ، اگر چه انسان به سيّد بودن او يقين نداشته باشد ، مي شود خمس داد .
مسأله1837- کسي که زنش سيدّه است بنابر احتياط واجب نبايد به او خمس بدهد که به مصرف مخارج خودش برساند ، ولي اگر مخارج ديگران بر آن زن واجب باشد و نتواند مخارج آنان را بدهد ، جائز است انسان خمس به آن زن بدهد که به مصرف آنان برساند.
مسأله1838- اگر مخارج سيّدي که زوجة انسان نيست بر انسان واجب باشد بنا بر احتياط واجب ، نمي تواند از خمس خوراک و پوشاک او را بدهد ، ولي اگر مقداري خمس ملک او کند که به مصرف ديگري غير مخارج خودش که بر خمس دهنده واجب است برساند ، مانعي ندارد .
مسأله1839- به سيّد فقيري که مخارجش بر ديگري واجب است و او نمي تواند مخارج آن سيّد را بدهد ، مي شود خمس داد .
مسأله1840- احتياط واجب آن است که بيشتر از مخارج يک سال به يک سيّد فقير خمس ندهند .
مسأله1841- اگر در شهر انسان سيّد مستحقّي نباشد و احتمال هم ندهد که پيدا شود ، يا نگهداري خمس تا پيدا شدن مستحّق ممکن نباشد ، بايد خمس را به شهرديگريببردو به مستحّق برساند و احتياط واجب آن است که مخارج بردن آن را از خمس بر ندارد .و اگر خمس از بين برود  چنانچه در نگهداري آن کوتاهي کرده بايد عوض آن را بدهد و اگر کوتاهي نکرده چيزي بر او واجب نيست .
مسأله1842- هرگاه در شهر خودش مستحّقي نباشد ولي احتمال دهد که پيدا شود اگر چه نگهداري خمس تا پيدا شدن مستحّق ممکن باشد ؛ مي تواند خمس را به شهر ديگر ببرد و چنانچه در نگهداري آن کوتاهي نکند و تَلَف شود ، نبايد چيزي بدهد ، ولي نمي تواند مخارج بردن آن را از خمس بردارد .
مسأله1843- اگر در شهر خودش مستحّق پيدا شود ، باز هم مي تواند خمس را به شهر ديگر ببرد و به مستحّق برساند ، ولي مخارج بردن آن را بايد از خودش بدهد و در صورتي که خمس از بين برود ، اگر چه در نگهداري آن کوتاهي نکرده باشد ، ضامن است.
مسأله1844- اگر با اذن حاکم شرع خمس را به شهر ديگر ببرد ، و از بين برود لازم نيست دوباره خمس بدهد و همچنين است اگر به کسي بدهد که از طرف حاکم شرع وکيل بوده که خمس را بگيرد و از آن شهر به شهر ديگر ببرد .
مسأله1845- اگر خمس را از خودِ مال ندهد و بااذن حاکم شرع از جنس ديگري بدهد بايد به قيمت واقعي آن جنس حساب کند و چنانچه گرانتر از قيمت حساب کند ؛ اگر چه مستحّق به آن قيمت راضي شده باشد ، بأيد مقداري را أه زياد حساب کرده بدهد .
مسأله1846- کسي أه ازو مستحّق طلبکار است و مي خواهد طلب جود را بابت خمس حساب کند بنابر احتياط مستحّب بأيد خمس را به او بدهد و بعد مستحّق بابت بدهي خود به او برگرداند . و مي تواند ذمّة بدهکار را بدون اين کار بابت خمس بريء نمايد.
مسأله1847- مستحّق نمي تواند خمس را بگيرد و به مالک ببخشد ، ولي کسي که مقدار زيادي خمس بدهکار است و فقير شده و اميد چيز دار شدنش هم نمي رود و مي خواهد مديون اهل خمس نباشد ، اگر مستحق راضي شود که خمس را از او بگيرد و به او ببخشد اشکال ندارد .
مسأله1848- اگر خمس را با حاکم شرع يا وکيل او يا با سيّد دستگردان کند و بخواهد در سال بعد بپردازد ، نمي تواند از منافع آن سال کسر نمايد ؛ پس اگر مثلاً هزار تومان دستگردان کرده و از منافع سال بعد دو هزار تومان بيشتر از مخارجش داشته باشد بايد خمس دو هزار تومان را بدهد و هزار توماني را که بابت خمس بدهکار است از بقيّه بپردازد .