حيات علمي
ايشان در حدود 14 سالگى رسما دروس دينى را در مدرسه "آقا باباخان شيراز" آغاز کردند و در مدت اندکى نيازهاى خود را از علوم: صرف، نحو، منطق، بيان و بديع تأمين نمودند. سپس توجه خود را به رشته فقه و اصول معطوف ساختند و به خاطر نبوغ فوق العاده اى که داشتند مجموع دروس مقدماتى و سطح متوسط و عالى را در مدتى نزديک به چهار سال! به پايان رساندند. در همين سال ها گروهى از طلاب حوزه علميه شيراز را نيز با تدريس خود بهره مند مى ساختند. انتقادها و نظرات معظم له در قم تدريس و يا اضافه نسبت به متون علمى حوزه ها، آينده درخشان علمى ايشان را قطعى مى ساخت و در محافل علمى و روحانى آن ديار، استعداد، نبوغ، دقت و عمق تفکر معظم له درج مى شد و کسى نمى توانست اين فضيلت خدادادى را انکار کند. اين ستاره فروزان، در حالى که هنوز بيش از هيجده سال از عمر شريفش نگذشته بود با فکر نافذ و قلمى روان، حاشيه اى بر (کفاية الأصول ) نوشت که نقاط مبهمى از اين کتاب را روشن مى ساخت. ايشان در 18 سالگى وارد حوزه علميه قم شدند و قريب پنج سال از جلسات علمى و درس اساتيد بزرگ آن زمان مانند حضرت آية الله العظمى بروجردى و آيات بزرگ ديگر (رضوان الله عليهم) بهره گرفتند. معظم له براى آشنايى با نظرات و افکار اساتيد بزرگ يکى از حوزه هاى عظيم شيعه در سال 1329هـ.ش وارد حوزه علميه نجف اشرف گرديد و در آنجا در دروس اساتيد عالى مقام و بزرگى همچون آيات عظام: آقاى حکيم و آقاى خوئى و آقاى عبدالهادى شيرازى و اساتيد برجسته ديگر - قدس الله اسرارهم- شرکت جستند. معظم له در سن 24 سالگى به اخذ اجازه اجتهاد مطلق از محضر دو نفر از آيات بزرگ نجف نائل شدند وحضرت آيت الله العظمى حکيم تقريظ کوتاه و پر محتوايى بر تقريرات ايشان از درس فقه (ابواب طهارت) نوشتند که بسيار ممتاز است. اقتباس و استفاضه از فيوض علمى دروس اساتيد نجف همچنان ادامه داشت تا اين که بر اثر نبود وسايل و امکانات، در ماه شعبان 1330 هـ.ش به ايران بازگشتند و در شهر مقدس قم که آن روز مشتاق رجال علمى بود مأوى گزيدند و در جمعى که بايد بعدا اثرى بس عظيم به وجود آوردند وارد شدند. حضرت آيت الله العظمى مکارم شيرازى بعد از بازگشت به ايران به تدريس سطوح عالى و سپس خارج اصول و فقه پرداختند و قريب 57 سال است که حوزه گرم درس خارج ايشان مورد استقبال طلاب و بسيارى از کتب مهم فقهى را پس از تدريس به رشته تحرير درآورده اند. در حال حاضر حوزه درس خارج ايشان يکى از پرجمعيت ترين دروس حوزه علمية شيعه است و قريب به دو هزار نفر از طلاب و فضلاى عاليقدر از محضر ايشان استفاده مى کنند. ايشان از آغاز دوران جوانى به تأليف کتاب در رشته هاى مختلف عقايد و عارف اسلامى و مسأله ولايت و سپس تفسير و فقه و اصول پرداختند، که بسياري از اين کتب به زبانهاي ديگر نيز ترجمه شده است که همين امر سبب شده که ايشان يکى از مؤلفان بزرگ جهان اسلام محسوب شوند. از معظم له حدود يکصد و پنجاه جلد کتاب منتشر شده است. اين کتب در يازده بخش معرفي مي گردد:
بخش اول _ آثار قرآني
1_ تفسير نمونه: اين تفسير 27 جلدي نتيجه تلاش مستمر پانزده ساله معظّم له با همکاري جمعي از نويسندگان حوزه علميّه مي باشد. اين کتاب به زبان عربي و اردو نيز ترجمه شده است.
2_ تفسير پيام قرآن: اين کتاب در 10 جلد به سبک تازه اي در زمينه تفسير موضوعي نگاشته شده و يک دوره کامل معارف و عقايد است که به صورت کتاب درسي يا کمک درسي در بعضي دانشگاه ها در آمده است. اين مجموعه نيز به نام "نفحات القرآن" چاپ و منتشر شده است.
3_ اخلاق در قرآن: اين مجموعه سه جلدي يک دوره کامل اخلاق اسلامي مشتمل بر اصول و فروع مسائل مي باشد که توسط معظّم له و با همکاري جمعي از دانشمندان نوشته شده است. اين مجموعه به زبان عربي نيز چاپ شده است.
4_ مثالهاي زيباي قرآن: مجموعه بحثهاي تفسير معظّم له در دو ماه مبارک رمضان است که توسط يکي از فضلاي حوزه علميّه بحث ايشان گردآوري و تنظيم شده است اين کتاب در دو جلد و مشتمل بر 60 مثال قرآني است.
5_ آيات ولايت در قرآن: اين مجموعه شامل سلسله بحث هاي تفسيري معظّم له در مورد آيه هاي مربوط به امامت و ولايت در قرآن مجيد و بحث هاي مشروحي در ذيل آن آيات است که توسط يکي از فضلاي حوزه علميّه جمع آوري شده است. اين مجموعه به زبان عربي نيز ترجمه و منتشر شده است.
6_ والاترين بندگان: محتواي اين کتاب، سخنراني هاي معظّم له در جلسات تفسير قرآن در مورد آيات " عباد الرحمن " و صفات سالکان الي الله است که توسط يکي از فضلاي حوزه علميّه جمع آوري شده و يک دوره سير و سلوک اخلاقي را در بر گرفته است.
7_ ترجمه قرآن کريم: اين ترجمه محصول پانزده سال زحمت بر روي تفسير قرآن بوده و در حال حاضر از سوي جمعي از محققان به عنوان بهترين ترجمه قرآن به زبان فارسي شناخته شده است. اين کتاب در قطع ها و اشکال مختلف به چاپ رسيده است.
8_ شأن نزول آيات قرآن: در اين کتاب شأن نزول آيات قرآن طبق بيان تفسير نمونه توسط يکي از فضلاي حوزه علميّه جمع آوري شده است.
9_ سوگندهاي پر بار قرآن: در اين کتاب به بررسي سوگندها و قسم هاي پر معناي قرآن مجيد پرداخته شده است. مجموعه فوق توسط يکي از فضلاي حوزه علميّه جمع آوري شده است.
10_ اسلام و کمک هاي مردمي: اين کتاب ارائه کننده طرح نسبتا جامعي از اصول اساسي تعليمات اسلام بوده و در حقيقت عصاره اي از کتاب هاي متعدد است که در رشته هاي عقائد و فقه اسلام نوشته شده است.
بخش دوّم _ آثار در زمينه نهج البلاغه
1_ پيام امام: اين کتاب شرحي است مهم و جامع و تازه بر نهج البلاغه که توسط معظّم له و با همکاري جمعي از فضلاي حوزه علميّه نگاشته شده و در سال 82 به عنوان بهترين کتاب سال برگزيده شد. اين مجموعه در 8 جلد مي باشد که به زبان عربي نيز ترجمه شده است.
2_ اخلاق اسلامي در نهج البلاغه: مجموعه 2 جلدي از مباحث معظّم له درباره شرح خطبه همام در نهج البلاغه امير المؤمنين عليه السلام است که اوصاف 110 گانه پرهيزکاران را در آن شرح داده است. اين مجموعه توسط يکي از فضلاي حوزه جمع آوري شده است.
3_ ترجمه نهج البلاغه: ترجمه و شرح کوتاهي بر نهج البلاغه امير المؤمنين عليه السلام که به طرز جالب و دور از هر گونه پيچيدگي توسط دو تن از فضلاي حوزه زير نظر معظم له ترجمه شده است.
4_ حديث غدير: در اين کتاب براي روشن شدن ابعاد مختلف حديث غدير منابع و مدارک آن به طور مفصل جمع آوري شده است.
بخش سوّم _ آثار فقهي و اصولي
1_ انوار الفقاهة کتاب البيع: اين کتاب به زبان عربي است و حاوي مسائل مهم بيع که در درس خارج فقه بيان شده به طور مبسوط و مستدل آمده است و مي تواند يک کتاب درسي حوزوي باشد.
2_ انوار الفقاهة کتاب التّجارة: در اين کتاب مباحث و مسائل مهم مکاسب محرّمه که در درس خارج فقه بيان شده به طور کامل و مستدل جمع آوري شده و قابل استفاده به عنوان کتاب درسي است.
3_ انوار الفقاهة کتاب الحدود و تعزيرات: در اين کتاب علاوه بر مسائل رايج فقهي مربوط به انواع حدود و تعزيرات مسائل مستحدثه فراوان به طور مبسوط و مستدل آمده است.
4_ انوار الفقاهة کتاب الخمس و الانفال: اين کتاب مشتمل بر مسائل رايج فقهي مربوط به خمس و انفال است که در درس خارج فقه بيان شده است و مسائل مستحدثه فراواني را در بر دارد.
5_ انوار الفقاهة کتاب النّکاح: اين کتاب مجموعه بحثهاي خارج فقه معظّم له در مورد مسائل ابواب نکاح است به ضميمه مسائل مستحدثه مورد ابتلا در عصر ما.
6_ کتاب النّکاح: اين دوره 7 جلدي مشتمل است بر دروس خارج فقه معظّم له در مبحث نکاح که به شکلي نوين توسط دو تن از فضلاي حوزه علميّه گردآوري شده. همچنين تمامي روايات نقل شده به طور دقيق و با ذکر آدرس کامل نوشته شده است.
7_ القواعد الفقهيّه: در اين کتاب 2 جلدي 30 قاعده مهم فقهي براي نخستين بار به سبک ابتکاري مورد بحث و بررسي قرار گرفته است و به عنوان کتاب درسي در بحث قواعد فقهي مي توان از آن استفاده کرد.
8_ تعليقات علي العروة: اين کتاب حاشيه بر عروة الوثقي است. در اين کتاب معظّم له سعي نموده اند بر خلاف معمول به دلايل مهم و مورد نظر اشاره شود تا فايده آن بيشتر شود (مخصوصا از کتاب حج به بعد در همه موارد اشاره لطيفي به ادلّه شده است).
9_ بحوث فقهيّه هامّه: در اين کتاب ده مسأله مهم فقهي و محل ابتلاي امروز به طور مستدل و مشروح مورد بحث قرار گرفته که قسمت قابل توجّهي از آن مربوط به مسائل مستحدثه است.
10_ حيله هاي شرعي و چاره جويي هاي صحيح: اين کتاب مشتمل بر مباحثي است که حيله هاي مشروع را از حيله هاي نامشروع و به تعبير ديگر چاره جويي هاي مثبت را از منفي جدا کرده تا راه را براي کساني که تمام تلاششان پيمودن مسير عبوديّت و بندگي خداست هموار ساخته و آنها را از اشتباهات خطرناک حفظ کند.
11_ ربا و بانکداري اسلامي: در اين کتاب دلائل حرمت ربا و طرز صحيح بانکداري اسلامي يا بانک بدون ربا در آن تشريح شده است. اين کتاب به زبان عربي نيز ترجمه و چاپ شده است.
12_ بررسي طرق فرار از ربا: در اين کتاب طرق معروف و غير معروف فرار از ربا مطرح شده و آن چه صحيح است از غير صحيح با دلايل روشن فقهي جدا شده است.
13_ تعزير و گستره آن: اين کتاب حاصل تحقيقات عميق و گسترده پيرامون يکي از اساسي ترين سؤالات در مورد تعزيرات اسلامي يعني محدوده و گستره و انواع آن مي باشد.
14_ چند نکته مهم درباره رؤيت هلال: در اين کتاب مسائل مربوط به رؤيت هلال با تلسکوپ و اتّحاد افق با ذکر دلايل فشرده مطرح شده است. اين کتاب به زبان عربي نيز ترجمه و چاپ شده است.
15_ حکم الأضحيه في عصرنا: اين کتاب در ارتباط با فتواي معروف و جديد ايشان در زمينه قرباني است که تأثير فراواني از خود به يادگار گذاشته است.
16_ جمرات در گذشته و حال: اين کتاب تحقيقي پيرامون جمرات و مجموعه اقوال پنجاه تن از فقهاي شيعه و اهل تسنّن و دلايل علمي اين مسأله است. اين کتاب به زبان عربي نيز ترجمه و چاپ شده است.
17_ دائرة المعارف فقه مقارن: اين مجموعه با همکاري جمعي از دانشمندان زير نظر معظّم له تدوين شده و مشتمل بر دائرةالمعارف بزرگ فقهي است که علاوه بر تبيين و برجسته شدن فقه اهل بيت عليهم السلام آراي فقهي ساير مذاهب و بلکه کنوانسيونها و مصوّبات حقوقي بين المللي نيز در آن مطرح شده است.
18_ انوار الاصول: اين کتاب در 3 جلد است که شامل يک دوره کامل مسائل اصولي که نتيجه " چهارمين دوره درس خارج اصول " معظّم له است که توسط يکي از فضلاي محترم حوزه با دقت فراوان به رشته تحرير درآمده و شايسته است کتاب درسي باشد.
19_ بازاريابي شبکه اي يا کلاه برداري مرموز: در اين کتاب سعي شده تا مؤسسات ناسالم اقتصادي که بطور مرموز به اغفال و فريب و چپاول مردم پرداخته را معرفي نموده و ماهيت اصلي آن را آشکار سازد.
بخش چهارم _ آثار اعتقادي
1_ پيدايش مذاهب: در اين کتاب تمام فرضيه های پيدايش مذاهب در جامعه بشري که از سوي روانشناسان غربي مطرح شده مورد نقد قرار گرفته سپس به اثبات نظريّه علمي وحي پرداخته است.
2_ آفريدگار جهان: اين کتاب نتيجه بخشي از درس هاي عقايد و مذاهب معظّم له است که در حدود سي سال به طور هفتگي بيان کرده اند وسپس به وسيله ايشان تحرير شده و جمعي از فضلا آن را تحقيق و تنقيح کردند. اين کتاب به زبان عربي نيز چاپ و منتشر شده است.
3_ خدا را چگونه بشناسيم: بحث صفات خدا يکي از معماها و در رديف پيچيده ترين مسائل علمي است. کتاب فوق مجموعه مباحث معظّم له پيرامون صفات خداست که در جلسات عقايد و مذاهب مطرح شده و به قلم ايشان به رشته تحرير درآمده است.
4_ رهبران بزرگ و مسؤليت هاي بزرگتر: آيا مي توان راه سعادت را با پاي عقل پيمود؟ آيا وجدان مي تواند به جاي مذهب بنشيند؟ راه شناسايي پيامبران و مردان خدا چيست؟ وحي يا رابطه مرموز با جهان ماوراي طبيعت چگونه است؟ اين کتاب شامل مجموعه مباحث فوق (نبوت عامه) و از اساسي ترين مطالبي است که با سرنوشت و سعادت هر انساني رابطه مستقيم دارد و دانستن آن بر همگان لازم است.
5_ قرآن و آخرين پيامبر: چرا بعضي از شنيدن معجره وحشت دارند؟ حقيقت اعجاز چيست؟ چگونه قران معجزه جاويدان پيامبر اسلام (ص) است؟ اين کتاب پيرامون اين مسائل و ديگر مسائل مربوط به نبوت خاصّه بحث مي کند.
6_ معاد و جهان پس از مرگ: آيا مرگ دردناک است؟ روح چيست؟ آيا با پوسيدن بدن روح باقي مي ماند؟ آيا مسائل مربوط به زندگي پس از مرگ را مي توان با اصول علمي ثابت کرد؟ اين سؤالها و دهها سؤال ديگر در کتاب حاضر مورد بحث قرار گرفته است. اين کتاب به زبان عربي نيز چاپ و منتشر شده است.
7_ حکومت جهاني مهدي: اين کتاب در مورد ظهور حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف و ويژگيهاي حکومت او بحث مي کند که علاوه بر ذکر مهمترين دلايل از کتاب و سنت بسياري از مسائل را با ادله عقلي به ثبوت رسيده است. اين کتاب به زبان عربي نيز ترجمه و منتشر شده است.
8_ پنجاه درس اصول عقايد براي جوانان: مجموعه اي دقيق و مستدل و در عين حال جالب و شيرين از اعتقادات خالص اسلامي براي همگان به ويژه جوانان. اين مجموعه در پنج قسمت مختلف با دقت و ظرافت و ابتکار خاصي تهيه شده است. اين کتاب به زبانهاي عربي، انگليسي، اردو و بسياري از زبانهاي زنده دنيا ترجمه و چاپ شده است.
9_ در جستجوي خدا: اين کتاب پژوهشي عميق و در عين حال گويا و روان درباره خدا شناسي مي باشد. اين کتاب به زبان عربي نيز چاپ و منتشر شده است.
10_ اعتقاد ما: اين کتاب خلاصه اي است از عقايد شيعه که به طور دقيق و ظريف و با دلايل فشرده اي که مورد قبول همه باشد در پاسخ سمپاشي هاي فراوان وهابيون نسبت به شيعه نگاشته شده است. اين کتاب به بسياري از زبانهاي زنده دنيا از جمله عربي، انگليسي، اسپانيولي، اردو و ... ترجمه و منتشر شده است.
11_ اسلام در يک نگاه: اسلام چيست و چه ارمغاني براي بشر آورده است؟ براي چه اسلام را بايد پذيرفت؟ اين کتاب ارائه کننده طرح نسبتا جامعي از اصول اساسي تعليمات اسلام بوده و در حقيقت عصاره اي از کتابهاي متعددي است که رشته هاي عقايد و فقه اسلام نوشته شده است.
12_ اين است آئين ما: اين کتاب ترجمه کتاب " اصل الشّيعة و اصولها " آيت الله العظمي کاشف الغطاء است که معظّم له در مقدمه و پاورقي ها و پايان اين کتاب مطالب قابل ملاحظه اي بر آن افزودند.
13_ جلوه حق: اين کتاب نخستين اثر علمي معظّم له در جواب تبلبغات صوفيه و نقدي است بر افکار و دعاوي آنها و همچنين افشا کردن ضعف ها و انحرافات آنها به شيوه منطقي و علمي که در زمان خود مورد تقدير آيت الله العظمي بروجروي قرار گرفت.
14_ مسأله انتظار: در اين کتاب مسأله انتظار ظهور حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف با تحليل منطقي و جالبي مورد بحث قرار گرفته است.
15_ قرآن و حديث تقليد يا تحقيق: مجموعه اي است شامل:
1- بحثي در مورد قرآن و حديث، دو منبع مهم احکام اسلامي. 2_ بحث فشرده و جالبي در مورد مسأله اجتهاد و تقليد.
16_ وهابيت بر سر دو راهي: شواهد و قرائن نشان مي دهد که عمر وهابي گري افراطي به سر آمده و طرفداران و حاميان خود را به سرعت از دست مي دهند. زيرا در بطن اصول وهابيت تندرو اموري نهفته است که قابل بقا در دنياي امروز نيست. کتاب فوق به شرح اين اصول مي پردازد.
17_ شيعه پاسخ مي گويد: اين کتاب تحقيقي است در مورد 10 مسأله مهم در مورد بحث ميان پيروان اهل بيت عليهم السلام و علماي اهل سنت.
18_ پاسخ به پرسشهاي مذهبي: مجموعه پر ارزشي از سؤالات مهم ديني در زمينه اصول و فروع و پاسخ مستدل به آنها که بسياري از شبهات امروز نسل جوان را برطرف مي سازد. اين کتاب به زبان عربي نيز ترجمه و منتشر شده است.
19_ اين مسائل براي همه جوانان مطرح است: کتابي شامل پاره اي از مسائل فراموش شده و مورد نياز جوانان به گونه اي که سطح آگاهي جوانان را افزايش داده و در انتخاب راه درست آنها را کمک کند.
بخش پنجم _ آثار فلسفي
1_ فيلسوف نماها: اين کتاب طرز تفکر کمونيست هاي جهان و نقاط ضعف و اشتباه منطق آنها را با يک رشته حقايق اجتماعي و تاريخي آميخته و در قالب داستاني شيرين و جالب روشن مي سازد.
2_ معمّاي هستي: اين کتاب بسيار جالبي است که تجربه ها و مسيرهاي فکري معظّم له را از دوران نوجواني به بعد در جهان بيني اسلامي نشان مي دهد. اين کتاب به زبان عربي نيز چاپ و منتشر شده است.
3_ پايان عمر مارکسيسم: معظّم له در تحليل هاي خود به اين نتيجه رسيده بودند که ستاره اقبال مارکسيسم رو به افول است و اين پيش بيني 10 سال قبل از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي بود که در آن زمان به ظاهر در اوج قدرت بودند.
4_ آخرين فرضيّه تکامل: بحثي است فلسفي در مورد آخرين فرضيّه هاي تحوّل و تکامل جانداران و نقدي است بر نظريّه معروف داروين و همفکران او.
5_ التقاط و التقاطي ها: اين کتاب چنانکه از نامش پيدا است در مورد مکاتب التقاطي سخن مي گويد که چيزي از اسلام گرفتند و چيزي از کفر، چيزي از حق و چيزي از باطل!
6_ ارتباط با ارواح: مسأله تناسخ و بازگشت مجدد ارواح در قالب هاي جسماني ديگر در اين جهان و همچنين امکان ارتباط با ارواح هميشه مورد بحث دانشمندان بزرگ بوده است که در اين کتاب مورد نقد و بررسي قرار گرفته است. اين کتاب به زبان عربي نيز چاپ و منتشر شده است.
7_ اسرار عقب ماندگي شرق: اين کتاب از علل و عوامل عقب ماندگي مسلمين پس از پيشرفت چشمگير و درخشان تاريخي بحث مي کند و علل آن پيشرفت و اين عقب ماندگي را شرح مي دهد.
8_ طرح حکومت اسلامي: در آغاز به ثمر رسيدن انقلاب و تشکيل حکومت اسلامي بسياري از مردم از يکديگر سؤال مي کردند ارکان حکومت اسلامي چيست. معظّم له براي پاسخ گويي به اين سؤالات اين کتاب را نوشته و انتشار دادند.
9_ معراج، شقّ القمر، عبادت در قطبين: اين کتاب با توجه به علم روز از امکان معراج و شقّ القمر صحبت مي کند و تکليف کساني را که در مناطق قطبي زندگي مي کنند از نظر نماز و روزه روشن مي سازد.
10_ خطوط اصلي اقتصاد اسلامي: در اين کتاب مکتب هاي مختلف اقتصادي مورد توجه و نقد و بررسي قرار گرفته و ضعف هاي آنها در برابر مکاتب اقتصادي اسلام تبيين شده است. اين کتاب به زبان عربي نيز چاپ و منتشر شده است.
بخش ششم _ آثار اخلاقي
1_ يکصد و پنجاه درس زندگي: اين کتاب مشتمل بر 150 حديث ناب اخلاقي با ترجمه روان و شرح کوتاه است که هم براي گويندگان و خطبا منبع خوبي است و هم براي توده مردم. اين کتاب به زبان عربي نيز چاپ و منتشر شده است.
2_ زندگي در پرتو اخلاق: اين کتاب در مورد مباحث مهم اخلاقي از جمله تهذيب نفس، راه سعادت و خوشبختي، اخلاق بد و سنجش اعمال و ... بوده و مي تواند راهنماي خوبي براي همه به ويژه جوانان باشد. اين کتاب به زبان عربي و انگليسي نيز ترجمه و منتشر شده است.
3_ 110 سرمشق از سخنان علي عليه السلام: مجموعه اي از يکصد و ده فراز از زندگي مولاي متقيان در قالب قطعات تاريخي و داستانهاي جالب و شنيدني با گوشه هايي از فضايل و کمالات و ظلم هايي که بر آن حضرت رفته که هر کدام مي تواند الگويي خوب و چراغ روشني فراسوي ظلمت هاي زندگي ما باشد.
4_ مشکلات جنسي جوانان: نامه هاي فراواني که در زمينه گرفتاريهاي جنسي جوانان به دست معظّم له رسيد ايشان را بر آن داشت تا کتاب جامعي جهت پيشگيري و درمان اين مشکلات بنويسند اين کتاب به زبان عربي نيز چاپ و منتشر شده است.
5_ انوار هدايت: اين کتاب مجموعه روايات اخلاقي جهت پيشرفت در تهذيب نفس و خودسازي است که در درس خارج معظّم له مطرح و توسط برخي از فضلا جمع آوري شده است.
6_ مکارم خوبان: حديث مفصّلي از پيامبر اکرم (ص) مشتمل بر 103 صفت از صفات مؤمن کامل الايمان است که توسط معظّم له شرح گرديده و جمعي از فضلا آن را جمع آوري نموده اند.
7_ مشکوة هدايت: مجموعه درسهايي از اخلاق پيشوايان که در روزهاي چهارشنبه قبل از درس خارج فقه شرح گرديده و توسط جمعي از فضلا گردآوري شده است.
8_ ارزشهاي فراموش شده: مجموعه اي از سر مقاله هاي مهم و ماندگار مجله مکتب اسلام که در دوران تاريک و خفقان بار رژيم ستم شاهي منتشر شد و موجي در جامعه افکند.
9_ مدیريت و فرماندهي در اسلام: اين کتاب به درخواست برخي از فرماندهان سپاه جهت تدريس در دوره هاي فرماندهي اسلامي تأليف شده و شيوه هاي مدیريت و فرماندهي اسلامي را تبيين نموده است.
10_ گفتار معصومين (عليهم السلام): مباحث اخلاقي شامل احاديث کوتاه و شرح آن که توسط معظّم له در روزهاي چهارشنبه قبل از شروع درس خارج فقه بيان شده و توسط يکي از فضلا جمع آوري شده است.
11_ شيوه همسرداري: اين کتاب اشاره اي به انبوه مشکلات ازدواج و تشکيل خانواده توسط جوانان داشته و سپس به شرح گوشه هاي جالب و آموزنده اي از زندگي پر افتخار حضرت علي عليه السلام و بانوي اسلام فاطمه زهرا عليها السلام به عنوان رهنموني براي حل آنها پرداخته است.
بخش هفتم _ زندگي معصومين (عليهم السلام)
1_ عاشورا ريشه ها، انگيزه ها، رويدادها، پيامدها: کتاب مهمي است در ارتباط با قيام امام حسين عليه السلام که از ريشه ها و انگيزه ها شروع شده و سپس به بيان اصل وقايع از منابع معروف و معتبر پرداخته و سرانجام آثار گسترده و ثمرات گرانقدر اين قيام را بيان مي کند اين کتاب توسط دو تن از فضلاي حوزه زير نظر معظّم له تدوين شده است. اين کتاب به زبان عربي نيز چاپ و منتشر شده است.
2_ زهرا عليها السلام برترين بانوي جهان: اين کتاب شرح خطبه هاي بسيار پر محتوا و معروف حضرت زهرا عليها السلام به همراه شرح حال فشرده و گويايي از آن حضرت است. اين کتاب به زبان عربي نيز چاپ و منتشر شده است.
3_ فضايل حضرت فاطمه زهرا (عليها السلام): اين کتاب حاصل جلسات پر برکت ايّام فاطميّه در منزل معظّم له است که در ارتباط با نامهاي نوراني فاطمه زهرا عليها السلام بحث مي کند.
بخش هشتم _ فلسفه احکام
1_ نماز مايه تربيت و آرامش روح و روان: چگونه به ياد خدا باشيم؟ آثار اخلاقي و اجتماعي نماز چيست؟ راه هاي تحصيل حظور قلب در نماز چيست؟ اين کتاب در مورد موضوعات فوق و ديگر احکام و واجبات نماز صحبت مي کند.
2_ فسلفه شهادت: چرا حسين (عليه السلام) فراموش نمي شود؟ چه کسي در قيام کربلا پيروز شد؟ چهره اصلي قيام امام حسين عليه السلم چه بود؟ سوگواري براي چيست؟ اين کتاب در مورد اين مسائل بحث مي کند.
3_ فسلفه روزه: در اين کتاب بحث فشرده اي در مورد فسلفه روزه و اثرات تربيتي اجتماعي و بهداشتي و درماني روزه شده است.
4_ خمس پشتوانه بيت المال: در اين کتاب معظّم له حکم خمس و فلسفه آن را مورد بررسي قرار داده اند.
5- تقيّه سپري براي مبارزه عميقتر: تقيّه چيست؟ آيا در تعليمات اسلامي دستوري به نام تقيّه وجود دارد؟ تفاوت تقيّه با نفاق چيست؟ اين کتاب به بررسي همه جانبه اين مسائل پرداخته است.
6_ سيگار پديده مرگبار عصر ما: اين کتاب در پاسخ جمعي از طلاب حوزه علميه که خواهان توضيح در مورد فتواي تحريم سيگار و ادله آن بودند توسط معظّم له نگارش يافت.
بخش نهم _ دعا و زيارت
1_ مفاتيح نوين: اين کتاب کار مهم نويني است براي نوسازي مفاتيح الجنان مرحوم محدث قمي و با امتيازات متعددي که در مقام احياي آن بر آمده است. اين کتاب توسط معظّم له و با همکاري دو نفر از محققان انجام شده است.
2_ دعاي کميل: اين کتاب ترجمه شيوا و روان دعاي کميل بن زياد است که زير نظر معظّم له و توسط دو تن از فضلاي حوزه انجام شده است.
3_ پرتوي از زيارت جامعه کبيره: اين کتاب نگاهي اجمالي به زيارت جامعه کبيره در هفت بخش همراه با شرح تفصيلي آن دارد که معظّم له در مشهد مقدس براي طلاب و مدرسين بيان فرموده اند.
بخش دهم _ رساله هاي علميّه و احکام
1_ رساله توضيح المسائل: مجموعه فتاواي فقهي معظّم له در ابواب مختلف فقه با بياني ساده و روان است که در قطع هاي مختلف به چاپ رسيده است. اين کتاب به زبان هاي عربي، انگليسي، اردو، روسي، آذربايجاني، چيني و ... ترجمه و چاپ شده است.
2_ احکام بانوان: کتابي است مشتمل بر تمام احکام اختصاصي و مورد نياز و ابتلاي بانوان در تمام فقه مطابق با نظريات و فتاواي معظّم له. اين کتاب به زبان عربي نيز ترجمه و چاپ شده است.
3_ رساله احکام براي جوانان: در اين رساله سعي شده است احکام واجب، حرام و غير آن که براي غالب نوجوانان و جوانان مطرح است به زبان ساده، روشن و دور از اصطلاحات پيچيده فقهي ذکر شود.
4_ استفتائات جديد: اين کتاب در 3 جلد که به صورت پرسش و پاسخ توسط يکي از فضلاي حوزه جمع آوري شده به بخش عمده اي از مسائل مورد ابتلاي امروز مطابق فتاواي معظّم له اشاره شده است. اين کتاب به زبان عربي نيز ترجمه و چاپ شده است.
5_ مناسک چهار حاشيه: اين کتاب مشتمل است بر احکام و مسائل مربوط به اعمل حج، طبق فتاواي حضرت امام خميني (ره) با حاشيه معظّم له و سه تن ديگر از مراجع عظام تقليد پيشين.
6_ مناسک جامع حج: در اين کتاب احکام و مسائل مربوط به اعمال حج و عمره به طور کامل و جامع مطابق فتاواي معظّم له توسط يکي از فضلاي حوزه جمع آوري شده است.
7_ مناسک حج: در اين کتاب احکام و مسائل مربوط به اعمال حج و عمره مطابق فتاواي معظّم له به صورت فشرده بيان شده است.
8_ مناسک عمره مفرده: اين کتاب مشتمل است بر مسائل و احکام مربوط به عمره مفرده، مطابق فتاواي معظّم له که توسط يکي از فضلاي حوزه جمع آوري شده است.
9_ مناسک حج بانوان: در اين کتاب احکام حج مخصوص بانوان مطابق فتاواي معظّم له توسط يکي از فضلاي حوزه جمع آوري شده است.
10_ احکام پزشکي: در اين کتاب احکام و مسائل مربوط به امور پزشکي مطابق فتاواي معظّم له بيان شده است.
بخش يازدهم _ کتاب هاي برگرفته از تفسير نمونه
1_ برگزيده تفسير نمونه: اين کتاب اثري ارزنده است که هم قرآن با ترجمه سليس و روان را در بر دارد و هم تفسير فشرده گويايي براي کساني که مي خواهند با يک مراجعه سريع از تفسير آيات آگاه شوند. اين کتاب به زبانهاي انگليسي، ترکي آذري و عربي ترجمه و منتشر شده است.
2_ تفسير جوان: اين دوره خلاصه اي از هر جلد تفسير نمونه به سبک جالبي که مورد قبول جوانان است و توسط يکي از اساتيد گردآوري شده و بارها به چاپ رسيده است.
3_ شرح و تفسير لغات قرآن بر اساس تفسير نمونه: اين مجموعه شامل چندين هزار واژه قرآني است که علاوه بر معاني آنها و آيه اي که واژه در آن بکار رفته به شرح و توضيح هر يک بر اساس تفسير نمونه پرداخته و گاه به نکات تفسيري آنها به صورت موضوعي نيز اشاره شده است. اين مجوعه توسط يکي از فضلاي حوزه مشهد گردآوري شده است.
4_ حج و حرمين شريفين در تفسير نمونه: در اين کتاب مباحث حج و مناسک و اسرار آن از 27 جلد تفسير نمونه توسط يکي از فضلاي حوزه گردآوري تبويب و تنقيح شده و مجموعه پر ارزشي را فراهم ساخته تا تمام کساني که مي خواهند شکوه و عظمت و اسرار حج را از طريق قرآن بدانند از آن بهره ببرند.
5_ 180 پرسش و پاسخ در تفسير نمونه: اين مجموعه که توسط جمعي از فضلا انجام گرفته به جمع آوري سؤال و جوابهاي مختلف عقيدتي، اجتماعي، اخلاقي به ويژه مسائل روز در 27 جلد تفسير نمونه و 10 جلد پيام قرآن پرداخته و دريچۀ تازه اي به روي همگان به خصوص جوانان در مسائل اسلامي و قرآني گشوده است.
6_ يکصد موضوع اخلاقي در قرآن و حديث: اين کتاب شامل يکصد موضوع اخلاقي در قرآن و حديث، شامل سيصد آيه و هفتصد حديث برگرفته از تفسير نمونه است که مي تواند گام مثبتي در طريق ارتقاي سطح اخلاق عملي باشد.
7_ داستانهاي تفسير نمونه: اين کتاب دربرگيرندۀ بيش از چهارصد داستان و حکايت واقعي شيرين، جذاب و خواندني در موضوعات کاملا متنوع از قرآن است که توسط يکي از فضلاي حوزه از مجموع 27 جلد تفسير نمونه گردآوري شده که داراي آثار اخلاقي و تربيتي زيادي است.
8_ قصه هاي قرآن: اين کتاب سرگذشت پيامبران بزرگ و داستانهاي اقوام پيشين است که توسط يکي از فضلاي حوزه با استفاده از تفسير نمونه گردآوري شده که هر خواننده اي را در دنياي مملو از روشني ها و هدايت ها فرو برده و راه و رسم زندگي را به او نشان مي دهد.
9_ اسلام و کمک هاي مردمي: در اين کتاب آيات انفاق در قرآن مجيد توسط يکي از بانوان محترم به طرز جالبي گردآوري و تنظيم شده و از اهميّت آن سخن به ميان آمده است.
10_ سلامت روح نماز و عبادت در تفسير نمونه: در اين کتاب بحث هاي تفيسر نمونه درباره اهميّت، اسرا، فلسفه و آثار نماز به طور کامل توسط يکي از فضلاي حوزه گردآوري شده است.
11_ قصّه هاي قرآن: اين مجموعه سرگذشت زندگي پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله وسلم از آغاز وحي الهي، زندگي پرماجرا حضرت موسي عليه السلام و قوم بني اسرائيل، زندگي حضرت عيسي السلام از ولادت تا توطئه قتل و افسانۀ صليب و زندگي آموزنده حضرت يوسف عليه السلام بر گرفته از تفسير نمونه است.