خدمات ارزنده آیت الله مکارم شیرازی

خدمات ارزنده
الف) نشريه علمى مرکز بزرگ شيعه
از مدتها پيش احساس مى شد که حوزه علميه قم نيازمند يک نشريه عمومى است تا بتواند با نشريات گمراه کننده اى که بدبختانه تعداد آنها نيز کم نبود مبارزه نمايد.
بعلاوه مسلمانان همواره از اين دانشگاه بزرگ اسلامى چنين انتظارى را داشتند و طبقات مختلف از مراجع بزرگ حوزه و ديگران چنين تقاضايى مى کردند. بطور مسلم انتشار مجله اى که بتواند به اشکالات مذهبى جوانان پاسخ بگويد و با نشريات گمراه کننده مبارزه نمايد، مشکلاتى داشت که بايد پشت سر گذاشته مى شد و ازآنجا که بعضى از افکار در آن روز آماده پذيرش چنين نشريه اى نبود انديشمندانى مصمم و مبتکر را مى طلبيد تا با عزم راسخ خود اين بار مهم را به دوش گيرند.
از اين نظر معظم له به اتفاق جمعى و از دانشمندان، نشريه ماهانه “مکتب اسلام” را با مساعدت زعماى حوزه علميه قم و با کمک مالى عده اى از نيکوکاران پايه گذارى کردند. اين نشريه در جهان تشيع بي سابقه بود و شايد از نظر وسعت انتشار – در ميان مجلات علمى و دينى – در تمام جهان اسلام، جزو درجه اولها بود.
اين مجله راه نوينى به روى فضلا و دانشمندان دوران حوزه گشود و در حالى که از سال تأسيس آن (1336 شمسى) بيش از 39 سال مى گذرد خدمات ارزنده ايى به جهان اسلام و شيعه نمود و در قلوب جوانان و دانشجويان و اساتيد وفضلا، مقام و منزلتى بس ارجمند پيدا کرد و نور اسلام و تشيع را از مرکز آن به اطراف جهان فرستاد.
ب) نقطه تحول در افکار طلاب و دانشجويان
در سالهاى 1330 تا 1332 تبليغات “مادي ها” در محيط کشور بالا گرفت، مقامات روحانى و شخصيت هاى علمى حوزه احساس کردند که هجوم مکاتب باطله و نشريات روز افزون افراد گمراه و ايادى بيگانه که در اختيار جوانان گذارده مى شود، جوانان را تهديد مى کند.
در اين برهه از زمان رجال مذهب و استادان فلسفه و عقايد، احساس مسئوليت کرده و جلسه هايى براى آشنا ساختن جوانان با طرز مبارزه منطقى با اين مکاتب، تشکيل دادند و معظم له يکى از پيشگامان در تأسيس چنين جلساتى بودند.
ايشان با همکارى جمعى از دانشمندان جلسه بحث علمى و فلسفى تشکيل دادند که در آن جلسه کليه اصول فلسفى مکتبهاى مادى مطرح مى شد. اين جلسه سبب شد تا ايشان در اين مباحث به حد کافى غور کنند و رساله و نوشته هاى آنها را مورد بررسى قرار دهند. از اين نظر توانستند يک شاهکار علمى که در باب خود ممتاز و بى نظير است به نام (فيلسوف نماها) را از خود به يادگار بگذارند. اين کتاب با استقبال عظيم جوانان و طبقه روشنفکران رو به رو گرديد و دسته اى از گمراهان در پرتو اين کتاب از چنگال مکتب ماديگرى و ماترياليسم رهايى يافتند. اين کتاب بيش از 30 مرتبه به چاپ رسيده و به تصديق اهل فن کمتر کتابى اين چنين جامع در تحليل اصول فلسفى مارکسيستها نگارش يافته است.
با اينکه دهها سال از انتشار اين کتاب مى گذرد هنوز طراوت و ابتکار خود را در محيطهاى علمى حفظ نموده است و اخيرا که کمونيستها، کشور همسايه و مسلمان افغانستان را مورد هجوم وحشيانه خود قرار داده و آن را مدتى به اشعال خود در آورده بودند، اخبار فراوانى رسيد که حاکى از نقش مهمى است که اين کتاب در خنثى نمودن تبليغات خام آنها و در توجيه صحيح مردم ايفا کرده بود. اين فصل در حقيقت نخستين نقطه تحول فکرى در حوزه عليه قم بود و از اين هنگام به بعد ايشان قسمتى از اوقات خود را صرف خواندن کتابها فلسفى و کلامى و مطالعه در آرا و عقايد فرقه هاى مختلف اسلامى و غير اسلامى به خوبى واقف گردند و کتابهايى در اين زمينه منتشر سازند.
ج) تأسيس جلسات درس عقايد و مذاهب
معظم له احساس کردند کتاب هاىی که در زمينه عقايد اسلامى نوشته شده با گذشت زمان نمى تواند پاسخگوى همه نيازمندي هاى اين زمان باشد؛ زيرا اين کتابها در قرونى نوشته شده که اشکالات امروز مادي ها مطرح نبود و بازار ايادى استعمار اين چنين گرم نبود. بعلاوه در آن کتابها مسائلى مانند نزاع (اشعرى و معتزلى) و امثال آن مطرح است که امروز از گردونه مباحث عقايد بيرون رفته و رنگ بحثهاى موسمى به خود گرفته است. روى اين ملاحظات ايشان بار ديگر به کمک ذوق و استعداد خاص خويش، مسائل عقيدتى اسلام و اصول پنجگانه را به طرز بى سابقه اى مطرح ساختند و با تشکيل درس عقايد، صدها نفر را به اين مسائل آشنا کردند و کتاب هايى که حاوى فشرده آن جلسات علمى است، تأليف نمودند.
د) مجمع علمى نجات نسل جوان
ايشان به موازات جلسات درس عقايد، جلسه ديگرى تشکيل دادند که در هشت رشته از مذاهب موجود جهان، افرادى پرورش يابند تا بتوانند از طريق بحث و مناظره يا نوشتن کتاب، با مبلغان مذاهب مختلف رو به رو شوند و به ايرادها و دلايل آنها پاسخ گويند. اين جلسه در مدت کمى توانست فضلايى پرورش دهد که هر کدام در رشته خاص خود تخصص لازم را کسب نمودند و هم اکنون جمعى از نويسندگان زبده جوان حوزه علميه، محصول آن جلسه مى باشند. همچنين براى رهايى جوانان از چنگال عوامل فساد به همکارى جمعى دست به تشکيل “مجمع علمى نجات نسل جوان” زدند. يکى از نتايج اين مجمع این بود که نشريات جالبی در اختيار جوانان گذاشته شد که به سرعت جاى خود را در ميان جوانان کشور باز کرد.
هـ) مبارزه با التقاطيها
معظم له در يکى از سفرهاى خود به شهر شيراز با بازار گرم صوفيگرى رو به رو شدند. گروهى از محضر ايشان درخواست نمودند که با قلم شيواى خود کتابى پيرامون اصول صوفيگرى – که انصاف و ادب در آن رعايت شده باشد – بنويسد.
معظم له نيز با استفاده از مدارک موجود، عقايد دسته مزبور را با کمال ادب و احترام – که همواره شيوه ايشان در نگارش مى باشد- مورد بررسى و انتقاد قرار داده و کتابى نوشتند که به نام (جلوه حق) در سال 1330 انتشار يافت. طرز نگارش اين کتاب توجه مخصوص حضرت آيت الله العظمى بروجردى (ره) را جلب نمود و مؤلف را به حضورخود پذيرفت. پس از تقدير از خدمات ارزنده ايشان بياناتى ايراد فرمودند از جمله اين که (من اين کتاب را به هنگام فراغت مطالعه کردم و کوچکترين نقطه ضعفى در آن به نظرم نيامد. شکرالله مساعيک!)
و) تأليفات و آثار
از معظم له تا کنون حدود يک صد و پنجاه جلد کتاب به چاپ رسيده که بعضى از آنها بيش از 30 بار تجديد چاپ شده و بعضى به بيش از ده زبان زنده دنيا ترجمه شده و در کشورهاى مختلف انتشار يافته است. تفسير نمونه ايشان به چند زبان ترجمه شده و در اغلب خانه ها موجود است؛ اين تفسير و تفسير موضوعى پيام قرآن باب تازه اى در تفسير قرآن گشوده و کتب اعتقادى ايشان به هنگام هجوم مکاتب باطله، پناهگاهى براى طلاب و دانشجويان بود. از جمله کتب فقهى ايشان: انوار الفقاهه، القواعد الفقية، انوار الاصول و تعليقات مستدل و مشروحى بر تمام عروة الوثقى مى باشد که مکرر به چاپ رسيده است. رساله عمليه ايشان (توضيح المسائل) تا کنون بارها چاپ شده و اين رساله به زبان عربى، اردو، ترکى آذرى و انگليسى نيز ترجمه و منتشر شده است.
ز) از آن جا که خدمات فرهنگى هنگامى ماندگار مى شود که محل و جايگاه مناسبى براى آن در نظر گرفته شود، حضرت استاد براى خدمات علمى و فرهنگى خود ساختمان هاى مجهّز و آبرومندى را به کمک ياران خيّر و توده مردم علاقه مند، بنيان نهاده است که ذيلاً به آنها اشاره مى شود.
1- مدرسة الإمام اميرالمؤمنين) عليه السلام):
اين مدرسه که در قم بنا نهاده شده نخستين مرکزى است که پايگاه فعّاليّت هاى فرهنگى ايشان در طول ساليان دراز بوده است. مرکزى بسيار پربرکت و مجهّز به مرکز انتشارات که تقريباً تمام مجلّدات بيست و هفت گانه تفسير نمونه و بسيارى از کتب ديگر ايشان در آن جا نگاشته شده و ساليان متمادى مرکز درس هاى باشکوه فقه، اصول و عقايد ايشان بوده است.
2- مدرسه امام مجتبى (عليه السلام):
اين مدرسه مرکز پرورش گروهى از طلاّب با استعداد و يکى از بهترين مدارس حوزه علميّه قم محسوب مى شود.
3- مدرسه امام حسين (عليه السلام):
اين مدرسه محل استقرار مرکز تخصصي تفسير قرآن کريم و همينطور به طور موقت (تا زمان آماده شدن ساختمان اصلي در جوار مسجد جمکران) محل استقرار مرکز تخصصي شيعه شناسي مي باشد.
همچنين بخش کامپيوتر و اينترنت و دفتر مراجعات مردمي دفتر معظم له نيز در اين ساختمان قرار دارند.
دفتر استاد که محلّ مراجعات مردم و ملاقات هاى شخصيّت ها با ايشان بود مدتها در همين مدرسه انجام مي گرفت.
4-  مدرسه امام سجّاد (عليه السلام):
محل استقرار کتابخانه بزرگ تحقيقاتي معظم له، سالن ملاقات ها، بنياد فقه اهل البيت(عليهم السلام)، شوراي استفتاء و دفتر انتشارات امام علي ابن ابيطالب (عليه السلام) بوده و همچنين در بخش هايي از آن محققان مختلف علوم ديني راجع به مسائلي که مورد نياز بخش هاي مختلف دفتر مي باشد به تحقيق و تاليف مشغول اند.
5_ بنياد فقه اهل بيت (عليه السلام):
اين مرکز در مدرسه امام سجاد(عليه السلام) استقرار دارد و در حال حاضر در دو زمينه زير داراي فعاليت مي باشد:
الف: دايرة المعارف فقه مقارن
اين مجموعه از سال 1381 با هدف کمک به شکوفائى و پيشرفت و تعميق فقه اهل بيت(عليهم السلام) به منظور ارائه فرهنگ غنى اهل بيت(عليهم السلام) در کنار مذاهب ديگر آغاز شد.
اين مجموعه با در نظر گرفتن نظرات مذاهب أربعه اهل سنّت تاکنون دو جلد از اين مجموعه را وارد بازار نموده است.
ب: تهيّه و تنظيم آيات الاحکام
اين قسمت که فعّاليت خود را از تير ماه سال 1386 آغاز کرده، تصميم دارد آيات مربوط به أحکام فقهى که بيش از 500 آيه است را به صورت مجموعه اى درآورد تا گنجينه اى باشد از تلاشهاى چندين ساله علماى حوزه در زمينه فقه اسلامى.
اين مجموعه به نام موسوعه آيات الأحکام مزيّن خواهد شد. اين مجموعه باارزش، با همّت تعدادى از محقّقين حوزه علميّه قم و تحت اشراف حضرت آية اللّه مکارم شيرازى در حال تدوين است و قرار است به يارى خداوند متعال تا 10 سال آينده به اتمام برسد. قابل ذکر است جلد اوّل اين مجموعه پس از اتمام به بازار کتاب عرضه خواهد شد.
6_ مرکز تخصصي شيعه شناسي:
اين مرکز به طور موقت در مدرسه امام حسين(عليه السلام) واقع شده و به محض اتمام عمليات ساخت ساختمان مرکز شيعه شناسي در جوار مسجد مقدس جمکران به ساختمان اصلي خود منتقل مي شود.
در اين مرکز آموزشي، رشته تخصصي شيعه‌‌شناسي حوزه علميه قم در دو سطح کارشناسي ارشد و دکتري برگزار مي‌شود .
مرکز شيعه‌شناسي که زير نظر معظم له فعاليت خود را آغاز خواهد نمود داراي بخش هاي مختلفي است که مرکز آموزش تخصصي شيعه‌شناسي يکي از بخش‌هاي آن است.
7 و 8_ مجموعه فرهنگي وزائرسراي امام محمد باقر و امام جعفر صادق (عليهماالسلام) تحت اشراف مرجع عاليقدر جهان تشيع حضرت آيت ا… العظمي مکارم شيرازي (مدظله) در زمستان 1384 افتتاح و در فروردين1385 آماده بهره برداري قرار گرفت.
اين مجموعه داراي 15 پرسنل مي باشد.
متراژ زائرسراي امام باقر(عليه السلام) 1500متر و زائرسراي امام صادق(عليه السلام) 700متر مي باشد .
اين مجموعه داراي 80 سوئيت مي باشد که در 4طبقه و بصورت کامل  شامل آشپزخانه با تمامي امکانات و سرويس بهداشتي مي باشد.
حسينيه ، کتابخانه و پارکينگ از قسمت هاي قابل توجه اين مجموعه مي باشند؛ بعنوان نمونه کتابخانه معظم له که در طبقه منهاي يک با متراژ 600 متر واقع شده که داراي 9500 جلد عنوان کتاب و 130 عضو روزانه از ساعت 7:30 الي 19 آماده ارائه خدمات به روحانيون وطلاب و ساير اقشار جامعه و همچنين زائران مستقر در زائر سرا مي باشد که مزین به نام کتابخانه امامين همامين می باشد.
حسينيه مجموعه هم ضمن استفاده جهت برپايي نمازهاي جماعت ظهر و عصر و مغرب وعشاء محلي براي سخنراني معظم له در ديدار با اقشار جامعه در مدت اقامتشان در زائرسرا مي باشد.
پارکينگ از قسمتهاي ديگر مجموعه است که براي رفاه حال مسافران در طبقه منهاي2 درنظر گرفته شده است.
9_ مجتمع فرهنگى خاتم الأنبياء:
جمعى از مقلّدان و همشهريان ايشان انتظار داشتند که يک حرکت فرهنگى علمى و دينى گسترده را در موطن مألوف خويش (شيراز) آغاز کنند که امواج آن استان فارس را فراگيرد، پس از مشورت هاى لازم زمينى به وسعت دوازده هزار و پانصد متر در يک محلّه حسّاس و محروم شهر (خيابان احمدى نو) تهيّه کردند و احداث پنج مرکز دينى در کنار هم 1- دارالقرآن براى تربيت معلّمان قرآن و علوم قرآنى و تفسير 2- حوزه علميّه 3- مسجد 4- کتابخانه مجهّز 5- سالن بزرگ دارالقرآن براى تشکيل همايش هاى بزرگ قرآنى و دينى، آغاز شده و به برکت الطاف الهى دارالقرآن آن به بهره بردارى رسيده است.
10_مرکز فرهنگى و دار المبلّغين فلسفى در تهران:
تهران پايگاه حکومت اسلامى است و مبلّغين دينى بسيارى دارد، حضرت استاد مايل بودند که کانونى براى اين مبلّغان ساخته شود و آموزش هاى لازم براى آشناتر شدن به مسائل زمان و شبهات و پاسخ شبهات و هماهنگى در مسائل تبليغى، به عمل آيد، اضافه بر اين گروه تازه اى هم براى تبليغ اسلام در داخل و خارج پرورش يابند.براى اين منظور خانه مرحوم خطيب شهير قرن حاضر حجّة الاسلام و المسلمين آقاى فلسفى)رحمه الله( را خريدارى کردند تا بناى با شکوهى در آن بسازند و کلاس هاى درس و کتابخانه و سالن اجتماعات در آن فراهم گردد و از آن جا که اين خطيب بزرگ مدت 82 سال از عمر پربرکت نود و چند ساله خود را در راه اعتلاى اسلام و مکتب اهل بيت (عليهم السلام) صرف نمود، حضرت استاد دريغ داشتند که نام او فراموش شود و از اين خادم شايسته سالار شهيدان امام حسين)عليه السلام( قدردانى نشود و لذا اين مرکز را به نام آن خطيب بزرگوار نامگذارى کردند تا با يک کرشمه چند کار انجام شود.
ساخت و ساز بناى آن انجام شده و ان شاء الله به زودى برنامه آن نيز آغاز مى شود
.11_  سايت اينترنتى:
امروزه بهره گيرى از تکنولوژى در تمامى امور بخش لاينفک زندگى افراد شده است، در همين راستا به منظور تسهيل در دسترسى عموم کاربران به مباحث مختلف اسلامى از جمله: احکام و مسائل شرعى، معارف اسلامى، مسائل اعتقادى و… دفتر معظم له اقدام به راه اندازي پايگاه اينترنتي نموده است. که از دو قسمت فني و تحقيقاتي تشکيل مي گردد:
در بخش فني، کليه امور فني از قبيل طراحي، برنامه نويسي، نگهداري، حروفچيني، و آماده سازي فني مطالب جهت قرار گرفتن در سايت و همچنين رصد فضاي نت جهت اطلاع از آخرين تحولات مختلف سياسي و مذهبي جهان انجام مي گيرد. اين بخش، داراي دو شيفت کاري و حدود 10 پرسنل مي باشد.
و در بخش تحقيقات که فعاليت اصلي آن توليد محتوا براي پايگاه مي باشد، اعضاى آن از دانش آموختگان سطوح عالى حوزه هستند و به عنوان پژوهشگر در اين بخش مشغول به فعاليت مى باشند.
مباحثى که توسط اعضاء گروه تحقيق تهيه و تنظيم مى گردد، در نهايت در يک جلسه علمى با حضور محققين و سرپرست واحد تحقيقات مطرح مى گردد، پس از بررسى و بازبينى، ويراستارى و به شيوه اى جديد و در نوع خود منحصر به فرد در اختيار عموم کاربران محترم قرار مى گيرد.

12 و 13_ بناى 110 مسجد و 110 مدرسه در مناطق محروم:
سال 1379 که جمع دو عيد غدير در يک سال شمسى به نام سال اميرالمومنين (عليه السلام) ناميده شد و مراسم پرشکوهى در اين سال در سراسر کشور و حتّى در خارج از کشور انجام گرفت، حضرت استاد به فکر انجام يک خدمت ماندگار در اين سال افتادند، و همّت بر بناى 110 مدرسه فرهنگى و 110 مسجد که به مقياس حروف «ابجد» با نام مقدّس «على (عليه السلام) « هماهنگ است در مناطق بسيار محروم کشور مخصوصاً در شرق خراسان و منطقه سيستان و بلوچستان گذاشتند.
از جمعى از تجّار خيّر و افراد نيکوکار دعوت به عمل آوردند و طرح خود را مطرح کردند و آنها هم استقبال نموده، کانونى به همين نام با يک هيئت امناى هفت نفرى به وجود آمد تا به کمک محرومان مخصوصاً شيعيان محروم و مظلوم بشتابند، اين برنامه هم اکنون به ثمر نشسته و مساجد و مدارس متعدّدى در مناطق مذکور ساخته شده و به نام مبارک «الغدير» يا «أميرالمؤمنين (عليه السلام)  « ناميده شده و این برنامه ان شاءالله همچنان به پيش مى رود تا به حدّ نصاب لازم يعنى عدد 110 برسد.
اين حرکت مايه اميدوارى زيادى براى پيروان مکتب اهل بيت (عليهم السلام) شده است.
لازم به ذکر است که اين مساجد و مدارس در روستاهاى محروم و دورافتاده به مقدار نيازشان ساخته مى شود و در شهرهاى محروم نيز، بزرگتر و در حدّ نيازشان.